Być tłumaczem, trudna rzecz?

Żeby dobrze przetłumaczyć tekst należy poznać wszelkie jego aspekty, a także ogólną sytuację społeczną, kulturowa i historyczną okresu, w którym dany utwór został napisany. Dobry tłumacz zanim zacznie swój przekład, poznaje środowisko, w którym tłumaczony tekst powstawał, zgłębia biografię autora, czyta literaturę z danej epoki, poznaje ówczesne trendy w kulturze i sztuce.

Tak więc trzeba przekładać nie tylko poezję na poezję, język na język, ale także kulturę na kulturę. Jeśli tłumaczy się utwory z dawnych epok, trudności stają się jeszcze bardziej skomplikowane, wtedy trzeba jeszcze przekładać epokę na epokę. Sztuka translacji to tak naprawdę tłumaczenie międzyjęzykowe, przekład z tradycji na tradycję, z jednego kodu językowego na inny kod. Kwestia przekładu ujawnia się nie tylko na płaszczyźnie językowej, lecz również na wszystkich innych poziomach utworu. 

Jedną z największych trudności w dobrym tłumaczeniu jest dokładne rozróżnienie geniuszu języka od geniuszu twórcy dzieła. Rozwiązanie tej trudności wymaga od tłumacza dużej znajomości języka przekładanego autora, przenikliwości oraz dużej intuicji literackiej. Poza tym dobry tłumacz nie może nigdy zapominać o swojej roli. Nie może do tekstu wnosić swojej prywatności. Musi pozostać anonimowy i obojętny w stosunku do przekładanego tekstu.

Do najczęstszych błędów przekładu należą próby „przemycenia” do tłumaczonego utworu elementów własnej biografii, prywatnych odczuć, swojej własnej interpretacji tekstu. Tłumacz musi pamiętać, że tekst główny przekładu nie daje szansy zakomunikowania czytelnikom wiedzy o osobistych jego przeżyciach. Nadużyciem ze strony translatora zawsze będzie umieszczanie w tekście swoich prywatnych odczuć i przeżyć. 

Warto też zastanowić się nad racją istnienia literatury przekładowej, nad jej statusem w historii gatunku literackiego. Czy przekłady tekstów są tylko zbiorem tekstów zastępczych – przeznaczonych dla osób, które nie znają języka oryginału? Czy też mogą zaistnieć jako suwerenny rodzaj komunikacji literackiej? Traktowane jako wartość samoistna, która pojawia się obok, a nie zamiast oryginału? Genialne przekłady tekstów literackich można chyba potraktować w ten sposób. Oczywiście nie zapominając, że to Szekspir, a nie Stanisław Barańczak napisał „Hamleta” i „Juliusza Cezara”.

Źródło: ekonomicznie.pl

Foto: softmar.pl