| Słowo |
Poprawne znaczenie |
Błędnie przypisywane znaczenie |
Przykład błędnego użycia |
| dedykować |
poświęcić komuś utwór literacki, muzyczny lub dzieło sztuki |
przeznaczać coś dla kogoś, kierować coś do kogoś |
usługi dedykowane dla kobiet |
| ekspertyza |
specjalistyczne badanie przeprowadzane przez ekspertów |
wiedza specjalistyczna |
szukamy pracowników z ekspertyzą |
| misja |
m.in. działalność wyznawców jakiejś religii mająca na celu pozyskanie nowych wiernych |
podróż służbowa |
zwrot kosztów misji |
| aplikować |
stosować, podawać, np. lek |
składać podanie, np. o pracę |
aplikować do Komisji Europejskiej |
| ekskluzywny |
przeznaczony dla zamkniętej grupy osób, luksusowy |
wyłączny |
ekskluzywny wywiad |
| zarządzać |
sprawować nad czymś zarząd, kierować czymś |
prowadzić, gospodarować |
zarządzanie odpadami |
Niektóre z tych wyrażeń są na tyle rozpowszechnione, że zostały już uwzględnione w słownikach. Ich użycie nie jest błędem, jednak kojarzy się ze złą polszczyzną i urzędniczym żargonem. Lepiej więc nie nadużywać nowych znaczeń tych wyrazów i posługiwać się zamiennikami. Kilka przykładów takich zapożyczeń z pogranicza poprawności językowej:
| Słowo |
Tradycyjne znaczenie |
Nowe znaczenie przejęte z języka obcego |
| autor |
twórca dzieła literackiego, naukowego, dzieła sztuki itp. |
wykonawca czynności, inicjator przedsięwzięcia |
| aktor |
artysta grający rolę w teatrze lub w filmie |
uczestnik wydarzeń |
| agenda |
filia |
porządek spotkania, program, plan |
| kondycja |
stan fizyczny organizmu, zwłaszcza jego zdolność do wysiłku |
sytuacja kogoś lub czegoś |
| promować |
udzielić promocji do następnej klasy, nadać stopień naukowy |
upowszechniać, propagować, reklamować |
| filozofia |
nauka zajmująca się ogólnymi rozważaniami na temat istoty i struktury bytu |
konwencja, koncepcja, sposób pracy |
Unikaj żargonu lub podawaj jego znaczenie
Żargon to odmiana języka używana przez społeczność lub grupę specjalistów na potrzeby komunikacji wewnętrznej. Można go używać, ale jedynie w dokumentach skierowanych tylko do czytelników z tej grupy.
Dla osób z zewnątrz tekst napisany żargonem jest mało zrozumiały. Niektórzy być może w ogóle zrezygnują z czytania. Tekst skierowany do obywateli powinien więc zawierać jak najmniej żargonu.
Jeżeli koniecznie trzeba użyć wyrażeń żargonowych w dokumentach przeznaczonych dla ogółu społeczeństwa, należy je wyjaśnić przy pierwszym użyciu lub stworzyć ich słowniczek, ewentualnie podać odsyłacz do strony internetowej z wyjaśnieniami lub do stron internetowych wymienionych poniżej.
Oto kilka przykładów terminów używanych w instytucjach unijnych:
| Określenie eurożargonowe |
Sugerowana definicja |
| kraj przystępujący |
kraj mający wkrótce przystąpić do UE |
| acquis |
prawo wspólnotowe |
| kraj kandydujący |
kraj, który negocjuje przystąpienie do UE |
| procedura współdecyzji |
procedura, w której Parlament Europejski i Rada wspólnie przyjmują nowe przepisy prawne |
| spójność |
działania na rzecz zmniejszania dysproporcji społecznych i gospodarczych w UE |
| procedura komitetowa |
procedura, w której Komisja przed podjęciem decyzji konsultuje się z komitetami ekspertów |
| rozszerzenie |
powiększenie UE o nowe państwa członkowskie |
| proporcjonalność |
zasada mówiąca o tym, że na każdym poziomie administracji państwowej należy podejmować tylko działania współmierne do potrzeb |
| pomocniczość |
zasada mówiąca o tym, że, kiedy tylko jest to możliwe, należy podejmować decyzje na poziomie administracji państwowej najbliżej obywateli |
| prezydencja |
sześciomiesięczny okres przewodniczenia przez jedno państwo członkowskie obradom Rady Unii Europejskiej, również: kraj, który pełni taką funkcję |
Ostrożnie ze skrótowcami
Skrótowce to wyrazy powstałe z pierwszych liter nazwy co najmniej dwuwyrazowej. Obecność zbyt wielu mało znanych skrótowców może sprawić, że dokument będzie niezrozumiały, a czytelnik straci zainteresowanie jego treścią.
Jeśli przypuszczamy, że czytelnik może nie znać danego skrótowca, należy:
- rozwinąć go, jeżeli pojawia się on sporadycznie,
- rozwinąć go przy pierwszym użyciu, podać skrót w nawiasie i używać skrótu w dalszej części dokumentu,
- załączyć listę skrótów lub odsyłacz do strony wyjaśniającej ich znaczenie.
Należy również pamiętać o tym, że w tekstach polskich mogą pojawiać się skrótowce utworzone zarówno od nazwy polskiej, jak i angielskiej. Przy wyborze wersji językowej skrótowca należy kierować się powszechnością jego użycia w tekstach polskich.
Oto przykłady powszechnie rozpoznawalnych polskich skrótowców odnoszących się do polityki unijnej:
- WPR = wspólna polityka rolna
- EFRR = Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Przykład skrótowca angielskiego:
- EFTA (European Free Trade Association) = Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
Należy zawsze mieć na względzie potrzeby odbiorców:
- Rozwijanie powszechnie znanych skrótowców może niekiedy irytować.
- Częste powtarzanie wyrażenia "wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa" zamiast skrótowca "WPZiB" niepotrzebnie wydłuży dokument.
Różne skrótowce mogą mieć różne znaczenia w różnych dokumentach. Na przykład:
| ESA może oznaczać: |
European Space Agency |
|
Euratom Supply Agency |
|
European System of Accounts |
|
Environmentally Sensitive Area |
|
Eastern and Southern Africa |
Źródło:
http://iate.europa.eu
poleca:
